2025 Küresel Enerji Görünümü: Dünyanın Enerji Dengesinde Yeni Dönem

 

Dünya enerji talebi 2024 yılında %2,2 artarak son on yılın ortalama büyüme oranını geride bıraktı.

Elektrik sektörü %4,3 gibi çarpıcı bir artışla en büyük katkıyı sağlarken, yenilenebilir enerji kaynakları büyüyen arzın %38'ini oluşturdu.

Fosil yakıtlar arasında en hızlı talep artışı %28 ile doğal gazda görülürken, %15 kömür, %11 petrol ve %11 nükleer enerji talebi düşük oranlarda artış gösterdi.

 

Gelişen Ekonomiler Enerji Talebine Liderlik Ediyor

Küresel enerji talep artışının %80'inden fazlası gelişen ve kalkınmakta olan ekonomilerden geldi.

Çin'in enerji talebi 2024'te %3'ten az büyüyerek 2023'e göre hız kesmesine rağmen, mutlak değerde en büyük artışın görüldüğü ülke oldu.

Hindistan ise toplam talep artışında ikinci sırayı alarak tüm gelişmiş ekonomilerin toplam artışından daha büyük bir artış gösterdi.

ABD ise Çin ve Hindistan’dan sonra 2024 yılında enerji talebi açısından üçüncü sırada yer alan ülke oldu.
Avrupa Birliği’nde ise 2017’den bu yana ilk kez enerji talebinde artış yaşadığı gözlendi.

 

Elektrik Talebinde Rekor Artış

Elektrik tüketimi 2024'te 1.100 terawatt-saat (TWh) artarak son on yılın ortalamasının iki katına ulaştı. Bu artışın yarısından fazlası Çin kaynaklı olurken, gelişen diğer ekonomilerde %4 oranında genişleme gözlemlendi.

Aşırı sıcaklıklar nedeniyle artan soğutma ihtiyacı, sanayi sektöründe yüksek enerji tüketimi ve veri merkezlerinin yaygınlaşması, elektrik talebinin artmasındaki başlıca faktörler oldu.

Özellikle artan yapay zeka uygulamaları ve dijitalleşme çözümleri, veri merkezi sayısında ve enerji tüketiminde ciddi bir artışa neden olmaktadır.

Veri merkezlerinin kurulu kapasitesi %20 büyüyerek yaklaşık 15 gigawatt (GW) ilave kapasite sağladı.

Elektrikli araç satışlarının %25 artarak 17 milyonu aşması da ulaştırma sektöründeki elektrik talebini yükseltti.

Yenilenebilir Enerji ve Nükleer Kaynaklardaki Büyük Genişleme

2024'te küresel elektrik üretimindeki artışın %80'i yenilenebilir enerji ve nükleer kaynaklardan geldi. Güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi kapasitesi rekor seviyeye ulaşarak 670 TWh elektrik üretimi sağladı.

Avrupa Birliği'nde güneş ve rüzgar kaynaklı elektrik üretimi, ilk kez kömür ve doğal gazı geride bıraktı. ABD'de bu oran %16'ya ulaşırken, Çin'de güneş ve rüzgar enerjisi toplam elektrik üretiminin %20'sini oluşturdu.

Ayrıca, 2024'te toplam 7GW nükleer enerji kapasitesi devreye alındı ve yeni santral inşaatlarının sayısı %50 artarak büyük oranda Çin ve Rus tasarımlarının kullanıldığı projelerden oluştu. Nükleer enerji üretimi 100 TWh artarak bu yüzyılın en büyük ikinci artışını kaydetti.

 

Enerji Verimliliği ve Karbon Emisyonları

2024'te enerji bağımsızlığı konusundaki ilerlemelere rağmen, küresel enerji verimliliğinde iyileşme oranı %1 ile son yılların en düşük seviyesine geriledi.

Karbon emisyonları %0,8 oranında artarak 300 milyon ton CO2 artış gösterdi, ancak bu artış büyüyen ekonomiye kıyasla düşük kaldı.

Gelişmiş ülkeler ise emisyonlarını %1,1 oranında azaltarak 50 yıl önceki seviyelere geri döndü.

 

Sonuç ve Beklentiler

2025 yılının ilk çeyreğini geride bırakırken küresel enerji sektöründe elektrik talebinin büyümeye devam etmesi bekleniyor.

Yenilenebilir enerjinin toplam enerji arzındaki payının artması ve fosil yakıtlara olan bağımlılığın azalmaya devam etmesi öngörülürken, özellikle enerji verimliliğini artıracak teknolojilere daha fazla yatırım yapılması kritik önem taşıyor.

Her ne kadar artan yapay zeka uygulamaları ile beraber veri merkezleri enerji tüketiminde artışa sebep olsa da elektrik talebini dengeleyebilmek adına dijitalleşmenin enerji verimliliği uygulamalarında daha etkin kullanılması verimliliği tersine çevirmek açısından önem arz etmektedir.

IEA'nin 2025 Küresel Enerji Görünümü Raporu, enerji dünyasındaki bu değişimleri yakından takip etmek isteyenler için kritik bilgiler sunmaktadır.

Yazının detaylı haline buradan ulaşabilirsiniz:
IEA Global Energy Overview

Daha fazlası için bültenimize abone olmayı unutmayın!