Elektrik Piyasası Kanunu ile ülkemizde ilk defa “serbest tüketici” kavramı getirilmiş olup, yıllık tüketimi her yıl Kurulca belirlenen tüketim değerinden fazla olan gerçek veya tüzel kişiler tedarikçilerini seçebilme hakkına sahip serbest tüketicilerdir.

İlk yıllar sınırlı sayıda tüketici, serbest tüketici sıfatını kazanırken, yıllar içinde elektrik piyasasında serbestliğin artması ve serbest tüketici limitinin düşmesi nedeniyle, serbest tüketici sayısı hızla artmış olup tüm tüketicilerin serbest tüketici olması ise nihai hedef olarak belirlenmiştir.

Serbest tüketici sayısının artmasına bağlı olarak, elektrik ticareti yapmak üzere kurulan ve Kurumumuzdan bu faaliyet için lisans alan tedarik şirketlerinin sayısı da hızla artmıştır.

Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı ile 2024 yılı için serbest tüketici limiti yıllık tüketimi 950 kWh ve üzeri olarak belirlenmiştir. Bu rakam her sene başında EPDK tarafından yeniden değerlendirilmekte ve uygun görüldüğü ölçüde düşürülmektedir.

 

Serbest Tüketici Olarak Temel Haklar Nelerdir?

Bir önceki takvim yılında veya içinde bulunulan yılda, serbest tüketici limitini aşan miktarda elektrik tüketen mesken aboneleri serbest tüketici olma hakkını kullanabilirler.

Serbest tüketiciler ikili anlaşmalarının herhangi bir şekilde sona ermesi veya talep etmeleri halinde, bölgelerindeki görevli tedarik şirketinden (ilgili dağıtım bölgesinde bulunan serbest tüketici olmayan/hakkını kullanmayan tüketicilere Kurul tarafından onaylanan tarifeler üzerinden elektrik enerjisi satışı yapan şirket) son kaynak tedariği kapsamında elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın alabilir.

Serbest tüketici kapsamında yer alan tüketicilerin tedarikçisini seçme hakkını kullanmaları halinde; Kurum tarafından yayımlanan düzenlemelere uygun çok zaman dilimli ölçüm yapabilen elektronik sayaçlar tesis edilmesi zorunludur.

Tüketiciler için uygun olmayan sayaçlar dağıtım şirketi tarafından ilgili ay içerisinde değiştirilir ve sayacın uygun olmaması, tedarikçi seçme hakkının kullanılmasına engel teşkil etmez.

 

Serbest Tüketici Olduğunuzu Nasıl Anlarsınız? 

Tüketiciler, serbest tüketici olup/olmadıklarını görevli tedarik şirketi tarafından gönderilen/bırakılan ödeme bildirimi veya faturalarda görebilirler. Ödeme bildirimi veya faturalarda; aboneliğe ait cari yıl ile bir önceki takvim yılı tüketim miktarları yer alır. Bu miktar o yıl için Kurul tarafından belirlen serbest tüketici limitini geçiyorsa serbest tüketici olma hakkına sahipsiniz demektir.

 

Serbest Tüketici Hakkı Kullanmak İstendiğinde Ne Yapmalı? 

Serbest tüketici olma hakkına sahip ve bu hakkını kullanmak isteyen mesken tüketicisinin Kurumumuzdan lisans almış tedarik şirketlerinden herhangi birisiyle ikili anlaşma imzalaması gerekir.

İkili anlaşma, gerçek veya tüzel kişiler arasında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmalardır.

Lisanslı tedarik şirketleri lisans verilenlerin listesi EPDK internet sitesinde yer almakta. Bu şirketler, herhangi bir bölge sınırlama olmaksızın serbest tüketicilere toptan veya perakende satış faaliyetlerinde bulunmakta. Serbest tüketici hakkını kullanmak isteyen tüketici öncelikle elektrik satmak isteyen şirketin lisanslı şirket olup olmadığına bakmalı.

Mesken abonelerine Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) uyarınca yürürlükte olan Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği kapsamında asgari koşulları sağlayan sözleşme teklif edilmeli.

Bu sözleşmede düzenlenmeyen hususların olması halinde Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği kapsamındaki düzenlemeler uygulanır.

 

Yeni Tedarikçi ile Hangi Anlaşma/Sözleşmelerin İmzalanması Gerekir? 

Mesken abonesi tedarikçileri ile dayanağı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) olan Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliğinde (ASY) belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Abonelik Sözleşmesi imzalar.

Abonelik Sözleşmesi/Anlaşması imzalanırken, Enerji Alım-Satım Bildirim Formu / Bilgilendirme Formu ve varsa Taahhütname tüketiciye imzalamak üzere sunulması gerekir.

 

Mevcut Abonelik Nasıl Sonlandırılır?

Mevcut perakende satış sözleşmesi, tüketici tarafından doldurulan EK (Perakende satış sözleşmesi Formu) te yer alan formun tüketicinin yeni tedarikçisi tarafından görevli tedarik şirketine sunulması kaydıyla sona erdirilebilir.

Tedarikçi değişikliği ve mevcut sözleşmenin sona erdirilmesinden dolayı tüketicinin elektriği kesilmez.

 

Sayaçları Kim ve Hangi Sıklıkla Okur, Ödeme Bildiriminde Sözleşmeye İlişkin Asgari Hangi Hükümler Yer Alır?

Sayaçlar, en az 25 en fazla 35 günlük dönemlerle dağıtım şirketi tarafından her takvim ayında bir defa okunur.

Belirli bir süre elektrik satın alacağını taahhüt edenlere gönderilecek ödeme bildirimi veya faturalarda taahhüdün süresi, sürenin kaçıncı ayında bulunulduğu ve taahhüdün sona erme tarihi ile taahhüdün bozulması halinde uygulanacak cezai ücret ve/veya cayma bedellerinin uygulama esaslarına ilişkin bilginin bulunması zorunludur.

 

Fiyat Belirlenirken Neye Dikkat Etmeli?

Tüketicilerin ödedikleri fiyat 3 ana unsurdan oluşmaktadır: enerji bedeli, dağıtım bedeli ile fon, pay ve vergiler. Tüm maliyet unsurları bu bedellerin içerisinde yer almaktadır.

Serbest olmayan tüketicilere uygulanan fon, pay ve vergiler hariç bu bedellere buradan ulaşabilirsiniz. Bu bedellerdeki değişim 3 er aylık dönmelerde gerçekleşmekte.

Size önerilen fiyatları serbest olmayan mesken tüketicilere uygulanan fiyatlarla (Tek zamanlı ya da çok zamanlı tarife sınıfları) mukayese edebilirsiniz. Yüzdesel indirimlerde önerilen indirim oranının;

• enerji bedeli üzerinden mi?

• enerji bedeli + dağıtım bedeli üzerinden mi? ya da

• (enerji bedeli) + (dağıtım bedeli) + (fon, pay ve vergiler) toplamı

üzerinden mi olacağına dikkate edilmeli.

 

Abonelik Sözleşmesi/Anlaşması Ne Zaman Yürürlüğe Girer, Cayma Hakkı Var mıdır?

Sözleşme ve ekleri cari ayın 1 inci ve 5 inci günleri arası imzalanmışsa (aksi belirtilmediyse) sonraki ayın başında yürürlüğe girer. Sözleşme ve ekleri, cari ayın 6 ıncı ve 30 uncu günleri arası imzalanmışsa (aksi belirtilmediyse)   bir sonraki ayın başında yürürlüğe girer.

Tüketici, imzaladığı belirsiz süreli veya süresi bir yıl ve daha uzun olan belirli süreli abonelik sözleşmesini herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin istediği zaman feshetme hakkına sahiptir.

Tüketici, süresi bir yıldan az taahhütlü sözleşme/anlaşma imzalamış ise sözleşme/anlaşma yürürlüğe girdikten sonra 14 gün içerisinde cayma hakkına sahiptir.

 

Tedarikçiyle Uyuşmazlık Söz Konusu Olursa Ne Yapılmalı?

Anlaşma/Sözleşmeden kaynaklı uyuşmazlıkların çözümünde;  tutarı Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen (http://tuketici.gtb.gov.tr/duyurular/tuketici-hakem-heyetleri-2016-yili-parasal-sinirlari) değerin altı uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine, değeri belirlenen sınırı aşan uyuşmazlıklarda ise tüketici mahkemelerine, tüketici mahkemelerinin olmadığı yerlerde de asliye hukuk mahkemelerine başvurulması gerekecektir.